Habari mpenzi mfuatiliaji wa makala zetu kutoka wilnismstore maktaba ya maarifa, leo nimewaandalia makala nzuri itakayokufundisha na kukukumbusha nguvu ya matumizi ya ulimi katika maisha yetu.

Kutokana na ukweli kwamba watu wengi hawajui athari za kutumia kinywa vibaya, nimeona vema kuandaa somo hili ili, kuonyesha kile ambacho Biblia inasema kuhusu ulimi na pili kufundisha mambo ya msingi kujua kuhusu matumizi ya ulimi ili kusaidia watu kuepukana na athari (mauti) mbaya ziletazwo na ulimi.

Ukweli ni kwamba changamoto nyingi ambazo watu wengi wanazipitia leo ni matokeo ya maneno ambayo wamekuwa wakiyanena bila kujua athari yake kwenye maisha yao binafsi, familia zao, kazi na hatma (future) yao. Kuna watu wengi sana ambao haki zao zimeibiwa, wengine wamefungwa, wamepoteza kazi zao, wapendwa wao au kuonewa kwa namna nyingi yote haya yakiwa yamesababishwa na matumizi yasiyo sahihi ya ulimi (kinywa).

Ulimi unapotumika vibaya unakuwa chanzo cha migogoro mingi katika jamii zetu. Kama tunatafiti huko tuliko tutaona kwamba, matumizi mabaya ya ulimi yameharibu mahusiano mengi tangu urafiki wa kawaida hadi ushirika wa watu katika biashara. Na bila kupindisha, ndoa nyingi ama zimo kwenye misukosuko au zimevunjika kwa sababu ya matumizi mabovu ya ndimi zetu. Hadi muda huu ninapoandika, ninajua wapo wengi wetu ambao hawaongei na baadhi ya watu waliokuwa marafiki zao au ndugu zao, kisa ni matumizi mabovu ya ndimi zetu.

Tukienda mbali zaidi, tutaona kwamba wapo watu ambao wamepoteza kazi zao, au biashara zao zimeharibika kwa sababu mtu fulani alisema maneno ya ovyo juu ya jambo linalohusu biashara ya mtu fulani au kazi zao. Haitakuwa kuvuka mipaka kama nitasema kwamba vifo vingi vimetokea vikisababishwa na matumizi mabovu ya ndimi. Maana kuna watu baada ya kuzushiwa waliamua kunywa sumu na wengine baada ya kuona uongo waliouzusha umethibitika kuwa ni uongo kuishi kuliwashinda.

Kwa hiyo, shida ya ulimi inafahamika karibu duniani kote. Maana madhara yake yapo pote. Na bahati mbaya ni kwamba, mara nyingi tunapoanza kusema ovyo juu ya wengine huwa tunapoza au tunajiridhisha kwa kutumia misemo hii:

nilikuwa ninatania tu…”, (tukimaanisha utani hauumizi)
nilikuwa ninasisitiza tu… (tukimaanisha kusisitiza au kutoa comment hakuna shida)
ninamjua fulani, huwa haumii, kwa hiyo hii haitamuumiza…
kwa kuwa kila mtu anajua, wacha niseme, maana hii siyo siri tena…

Tunapofanya hivi, tunasahau kwamba kwa njia ya maneno uongo tunaouongea:

Tunawaua tunaowasema,
Tunawaua tunaowasimulia,
Tunajiua wenyewe.

Ukweli huu kwamba, ukimpiga mtu kwa fimbo, ataumia kwa muda mfupi, ukimuua mtu kwa kutumia silaha fulani (bunduki, panga, mkuki nk), mtu huyu atakufa haraka. Lakini ukimfanyia ndivyo sivyo kwa kutumia maneno, mbali na kwamba mtu huyu atakufa taratibu, kifo chake kitasababisha vifo vya wengi pia.

Fuatana nami sasa tuangalie kile ambacho Biblia inasema kuhusu ulimi

Mithali 18:21

‘Mauti na uzima huwa katika uwezo wa ulimi; Na wao waupendao watakula matunda yake’.

Katika andiko hli ni dhahiri kwamba matokeo (athari) ya maneno yanaweza kuwa mazuri au mabaya kutegemeana na maneno yanayotoka kwenye kinywa cha mtu husika. Naam ni kawaida ya watu kusema lakini sio wengi wanajua kwamba, ulimi ingawa ni kiungo kidogo kimebeba uzima na mauti, tegemeana na mtu anavyoutumia

(Yakobo 3:2)

‘Maana twajikwaa sisi sote katika mambo mengi. Mtu asiyejikwaa katika kunena, huyo ni mtu mkamilifu, awezaye kuuzuia na mwili wake wote kama kwa lijamu’.

Neno twajikwaa, kwenye toleo la kiingereza la KJV limeandikwa ‘offend’ ambapo tafsiri yake hai-ishii kuonyesha maneno yanayosemwa yana athari kwa mtu binafsi tu, bali pia athari hiyo inapelekea kumizwa kwa mtu au watu wengine.

(Yakobo 3:6&8)

‘Nao ulimi ni moto; ule ulimwengu wa uovu, ule ulimi, umewekwa katika viungo vyetu, nao ndio uutiao mwili wako unajisi, huuwasha moto mfululizo wa maumbile, nao huwasha moto na jehanum. Bali ulimi hakuna awezaye kuufuga; ni uovu usiotulia, umejaa sumu iletayo mauti’ .

Mpenzi msomaji je umeona jinsi ulimi wa mtu ulivyo na nguvu ya ajabu. Biblia inauita ulimi kuwa ni moto, uovu usiotulia, umejaa sumu iletayo mauti na ndio unaoleta unajisi kwenye mwili wote wa mtu.

(Zaburi 52:2-4)

Ewe mwenye hila Umependa mabaya kuliko mema, Na uongo kuliko kusema kweli. Umependa maneno yote ya kupoteza watu, Ewe ulimi wenye hila’ .

Warumi 3:13-14

‘Koo lao ni kaburi wazi, Kwa ndimi zao wametumia hila. Sumu ya fira i chini ya midomo yao. Vinywa vyao vimejaa laana na uchungu’ Naam ole wako ulimi unaokazana kutunga hila, kuachilia laana, kusema uongo na kupoteza watu, maana mabaya yaliyopandwa yatakurudia.

Zaburi 45:1

‘Moyo wangu umefurika kwa neno jema, Mimi nasema niliyomfanyizia mfalme; ulimi wangu ni kalamu ya mwandishi mstadi’.

Hapa Mwandishi ameufananisha ulimi na kalamu, na hii ni kuonyesha kwamba kila unapotamka maneno ujue unaumba au unaandika kile unachokisema na hivyo ni muhimu sana kufikiri kabla hujasema jambo lolote, ili kwa kinywa chako usiandike ujumbe ambao utakuletea madhara makubwa.

Mpenzi msomaji kumbuka kwamba tabu nyingi ambazo wanadamu wanazipata leo ni matokeo ya matumizi mabaya ya vinywa vyao. Jambo muhimu kuelewa ni kwamba mtu anapotumia kinywa chake kusema maneno mabaya, ya uongo na yenye hila dhidi ya mwingine si tu anaumba hayo mabaya kwa huyo mtu, bali yeye binafsi anajiletea madhara makubwa pia. Naam, yale mtu anayanena kwa kinywa chake yana nguvu kubwa ya kuathiri vibaya maisha yake ya sasa na ya baadaye sambamba na uzao wake.

(Zaburi 34:11–14)

Njoni, enyi wana, mnisikilize, Nami nitawafundisha kumcha Bwana. Ni nani mtu yule apendezwaye na uzima, Apendaye siku nyingi apate kuona mema? Uuzuie ulimi wako na mabaya, Na midomo yako na kusema hila. Uache mabaya ukatende mema, Utafute amani ukaifuatie .

Ni maneno ya aina yake na kama kweli tunapenda kumfuata Mungu, kumbe tunahitaji kujifunza kuzitumia ndimi zetu. Daudi anasema tuzuie ndimi zetu zisinene mabaya. Lakini tusiishie kuzuia mabaya tu. Wajibu wetu kama wakristo, siyo kuzui mabaya tu. Kuzuia mabaya ni upande mmoja, upande wa pili ni kunena mema na kufundisha watu wanene mema.

(Mathayo 12:33-37)

Ufanyeni mti kuwa mzuri na matunda yake kuwa mazuri; au ufanyeni mti kuwa mbaya na matunda yake mabaya, kwa maana kwa matunda yake mti hutambulikana. Enyi wazao wa nyoka, mwawezaje kunena mema, mkiwa wabaya? Maana, kinywa cha mtu huyanena yaujazayo moyo wake. Mtu mwema katika akiba njema hutoa mema; na mtu mbaya katika akiba mbaya hutoa mabaya. Basi, nawaambia, Kila neno lisilo maana, watakalolinena wanadamu, watatoa hesabu ya neno hilo siku ya hukumu. Kwa kuwa kwa maneno yako utahesabiwa haki, na kwa maneno yako utahukumiwa

Je mpenzi msomaji wewe unakitumiaje kinywa chako, fahamu wapo wanadamu wanaotumia vinywa vyao kwa hila, furaha yao ni kuona wengine wakiharibikiwa na si kufanikiwa. Zaburi inasema ‘Ulimi wako watunga madhara, Kama wembe mkali,

Kuna mtu mmoja aliandika sentensi iliyonifanya nicheke. Aliandika kuwa “Mungu sio mbea” kwa hiyo anashangaa kuona wafuasi wake ni wambea. Akauliza, ”hiyo tabia ya umbea wameitoa wapi!” Kilichomfanya aseme kwamba Mungu sio mbea ni baada ya kuangalia habari mbili katika Biblia ambazo watu tulitegemea tujue kilichokuwepo, lakini Mungu amekaa kimya. Sehemu ya kwanza ni Mwanzo tatu. Kumekuwa na maswali mengi juu ya jina la mti wa matunda ambayo Adamu na Eva walikula. Mungu anajua jina la mti ule, lakini hakupenda kuruhusu jina lake liandikwe katika Biblia kwa kusudi maalumu. Maana, kama tungejua kuwa ni mpapai au mwembe, hebu fikiria leo hii tungekuwa tunauonaje huo mti? Tungeupatia kila aina ya jina baya tulijualo. Mungu alilificha hilo machoni petu. Watu wameishia kukisia na wataendelea kukisia hadi siku ya mwisho.

Sehemu ya pili ni ile ya habari za Akani. Mtakumbuka Yoshua alikuwa ameahidiwa na Mungu kuwa hakutakuwa na mtu atakayemshinda siku za uhai wake (Yoshua 1:5). Lakini Yoshua aliambiwa adumu katika kuitafakari Torati, asigeuka kulia wala kushoto. Hata kama hilo liliahidwa kwake binafsi, inaonekana lilikuwa linagusa kundi zima la Waisraeli. Sasa ukisoma Yoshua sura ya saba, utaona kwamba watu wa Ai, waliokuwa wachache kuliko mataifa mengi kwa wakati ule, waliwashinda Waisraeli. Yoshua akajua lazima kuna kitu kimetokea. Kwa hiyo alikwenda kwa Mungu na kumuuliza. Jibu la Mungu liko vizuri. Badala ya Mungu kumwambia Akani ndiye aliyewakosesha,Mungu anamtaka Yoshua afanye uchunguzi yeye mwenyewe. Mungu hapendi kumpa majungu Yoshua, maana Mungu hana tabia ya kusema tabia za watu kwa wengine. Ukiona umelipata jambo baya la mtu mwingine kutoka kwa Mungu, unapewa wajibu wa kumsaidia ama kwa kumwombea au kwa kumshauri. Lakini siyo kwa kumsema mitaani. Maana Mungu siyo mbea.

Na huu ndio ukweli kwamba, shida yetu kubwa na chanzo cha ugomvi wa aina nyingi miongoni mwetu ni kushindwa kutumia vizuri kiungo hiki (ukiweza kuwaonesha ulimi, itasaidia). Ndiyo, ulimi umetushinda kuutumia ipasavyo. Wengine wanatumia ndimi zao kuwakatisha tamaa wenzao, wengine kuwakaripia wenzao, wengine kuwasingizia na kueneza uzushi juu ya wengine, wengine na wengine hufanya kila wawezacho. Tangu vikundi vinavyoanza na watu wawili, nenda kwenye familia, taasisi, bila kujali ni za kidini au lah, nenda kwenye jamii nzima, mambo ni yale yale. Ulimi umetushinda kuutumia. Na siku za leo ulimi umempata msaidizi wake(Mitandao ya kijamii). Maana, kile usichoweza kumwambia mtu aliye karibu, utandawazi unakipatia lift kiasi kwamba ujumbe unamfuata mtu popote alipo. Maana siku za leo mtu anaweza kupiga simu akakukoromea popote ulipo, anaweza kutuma ujumbe, anaweza kuposti ujumbe kwenye instagram, whatsapp, facebook na mitandao mingine. Anaweza kuandika kwenye gazeti habari ikasomwa na wengi duniani koto, anaweza kutumia TV, radio nk. Na kilicho cha ajabu kwa binadamu ni kwamba, watu hupendelea kusikiliza habari mbaya kuhusu wengine. Sijui zina mvuto wa aina gani. Kwa namna hiyo, watu tunaharibiana na kweli tunaharibika, kisa ni kushindwa kutumia lugha.

Tujifunze kutumia ndimi zetu vizuri. Kuna wakati watu wanaweza kukusingizia na kusengenya na ukasengenyeka. Sijui unafanya nini. Kuna wakati watu wanaweza kuibu na kukusema vibaya ukwepo, sijui unawajibu nini? Hapa pia kuna mifano chungu nzima. Bwana Yesu aliposemwa vibaya, alinyamaza kimya na alipokuwa msalamani aliwaombea waliomtenda na kumsema vibaya. Stefano mfia dini aliwaombea, Yakobo ndugu yake Yesu aliwaombea watesi wake. Je, wewe huwa unafanya nini?

Mfano wa kisa cha padri na mtawa

Nimewahi kusoma habari ya padri mmoja na mtawa. Mtawa alikuwa ni msahuri wa padri. Ilitokea kwamba watu walimtendea vibaya padri tena mara nyingi. Padri alikuwa mkali kwao na taarifa ikafika kwa msahauri wake. Mshauri yule akamwita padri huyu na wakaanza mazungumzo. Padri huyu alitoa sababu za yeye kuwa mkali na ilionekana kuwa ni sababu za kweli. Mtawa akasema, ni kweli Padri, lakini ulitakiwa kufanya jambo hapa. Mtawa huyu akasema, ”kuwasamehe? Bila kuwaambia ukweli, hapana”. Mtawa akasema, hapana, simaanishi hilo. Ulichotakiwa kukifanya ni kujifunza kwa nini unasemwa na kwa nini unatendewa vibaya. Akamchukulia mfano wa Mfalme Daudi. Akamwambia, mwangalie Daudi. Sauli alimtendea vibaya katika mengi. Hata baada ya kufa kwa Sauli, watumishi wake walimsema vibaya Daudi, je, Daudi alijibu nini? Daudi alisamehe na kusema, nitajuaje labda Bwana ananifundisha kitu. Mtawa huyu akasema, Mungu hutufundisha kwa namna nyingi. Mungu alikuwa anakufundisha unyenyekevu (mtawa huyu alikuwa mwonaji pia). Sasa Mungu ameleta njia nyingi za kukufundisha unyenyekevu, na inaonekana hadi sasa hujajifunza. Padri aliishia kulia.

Wapendwa, tukisemwa vibaya huwa tunafanyaje? Kuna wakati tunaonekana kuwa tuna haki ya kujitetea na kuwasema watu kwa lolote, maana wametuanza. Lakini ndimi zetu hazipaswi kutumika kwa hayo.

Ndimi zetu zitumike kuwasaidia wengine kwa kuwafundisha na kuwashauri, zitumike kumsifu Bwana kwa namna alivyo. Ndimi zetu zitumike kutusaidia sisi tutende mapenzi ya Mungu. Unatumiaje ulimi wako?

Kisa: RAIS wa 11 wa INDIA, Dr. Avul Pakir Abdul Kalam, alipata kusimulia:

"Siku moja usiku, nilipokuwa mtoto, nakumbuka kumwona mama yangu akituletea chakuka mezani nikiwa na baba. Mama aliniwekea sahani ya chapati, huku akimwekea baba sahani yenye chapati iliyoungua.

Nilijaribu kumuangalia baba ili kuona atafanyaje. Baba alianza kula chapati ile iliyoungua huku akiniuliza kuhusu maendeleo yangu shuleni. Sikumbuki nilichomjibu, ninachokumbuka ni kumsikia mama akimtaka radhi baba kwa kuunguza chapati. Na kamwe sitasahau majibu ya baba pale alipomjibu mama kwa kumwambia, 'Oh, usijali mke wangu. Huwa napenda pia chapati za kuungua.'

Baadae , nilipokwenda kwa baba na kumtakia usiku mwema, ndipo nilipomuuliza kama ni kweli hupendelea chapati za kuungua. Aliniambia, 'Leo, mama yako alitingwa mno na majukumu ya kazini hata akawa amechoka sana, ndipo akaunguza chapati. Lakini, kwa bahati, chapati iliyoungua haiwezi kumuumiza mtu kiasi cha kumchoma moyoni, walakini maneno makali yanawezakumuumiza.

Hivyo, sikuwa na sababu ya kumshutumu mama yako kwa maneno makali. Hata kama sipendi chapati za kuungua, ila kumjibu vile kumemfanya awe huru. Unajua maisha nayo hayapo kamili kama ambavyo na sisi wanadamu hakuna aliye mkamilifu. Kwahivyo, ili kudumisha furaha na kuboresha mahusiano na maelewano baina yetu, ni lazima tujifunze kuyakubali na kuyakabili mapungufu yetu.

Akanikumbatia kisha akaniambia, Mwanangu Chapati za kuungua hazidumu milele, zikishasagika tumboni utakwenda kuzitoa msalani. Lakini, maneno makali huacha majeraha ya kudumu moyoni. Kisha akaniachia na kunitakia usiku mwema.!

Mpenzi msomaji naamini mpaka hapa umeshajifunza mengi kuhusu matumizi ya ulimi, nakukaribisha tena uenelee kufuatilia makala zetu mara kwa mara ili uweze kujifunza mengi zaidi.

Ahsante na uwe na siku njema!